Anasayfa
Antonin Artaud
Fransız oyun yazarı ve şair; avangart tiyatronun kuramcısı. 1920’de Paris’e geldi, ünlü yönetmen Dullin’in yanında öğrenim gördü, Lugne-Poe ve Jouvet gibi yönetmenlerin yanında oyunculuk ve sahneye koyuculuk yaptı; A. Breton, R.Vitrac ve L. Aragon’la birlikte, gerçeküstücülük hareketini başlattı, Révolution Surréaliste ve Nouvelle Revue Française’de yazdı, ancak 1927’de gerçeküstücülerden bağlarını kopardı; 1928’de Vitrac’la birlikteyi kendi yazdığı La Mére folle (Çılgın Anne) oyunuyla açtı; 1930’ların sessiz filmlerinde oynadı, 1936-37’de Meksika ve İrlanda’ya geziler yaptı, sinir çöküntüleri yüzünden 1943’e kadar çeşitli psikiyatri kliniklerinde yattı.
Artaud, ilki 1932, ikincisi ise 1933’te olmak üzere, iki kez, “vahşet tiyatrosu” bildirileri yayınlamış (Le manifest du théatre de la cruauté) bu tiyatro anlayışıyla ilgili görüşlerini Le théâtre et son double (1938, Tiyatro ve İkizi) adlı kuramsal kitabında dile getirmiştir. Bu görüşlerini gerçekleştirmeye kalktığı tek oyunu, Shelley ile Stendhal’in yapıtlarına dayanan Les Cenci (1935, Cenci) olmuştur.
Artaud’nun kuram ve sahne çalışmaları, topluma ve akıl düzenine başkaldırısını yansıtır. Tiyatroda toplumu iyileştirebilecek metafizik ve toplumsal bir güç gören Artaud, bu yolda, tiyatroyu yine eskiden olduğu gibi, insanlar için yaşamsal bir zorunluluk haline döndürmeye çalışmıştır. Bunun için de önce, en çok etkilendiği Jarry’nin tiyatroda bütün kalıpları yıkma düşüncesinden yola çıkarak, tiyatroyu her türlü yüzeysellikten, yapmacılıktan kurtarmak, tiyatronun varlıksal kökenlerine; gerçekliğin dirimsel özüne, yani insan coşkularına, bu coşkuların temelinde yatan insanın gizemsi, ilkel ve vahşi kimliğine, insanın kendini ruhsal olarak gerçekleştirme güdüsüne inmek istemiştir. Bunun için de geleneksel dili yıkmak, dile düş değerini yüklemek, dilde kişinin bilinçaltı ilkel gerçek kimliğini vermek gerekiyordu; ancak böylelikle salt tiyatroya ulaşılabilecek, oyuncu ile izleyici (sanat ile yaşam) arasındaki ayrım ortadan kalkacak, insanın gerçek kimliğiyle yüzyüze gelinerek yaşanacaktı. Böylelikle, insan, kendi toplumsal varoluşunun tüm yanıltıcılıklarından arınacak, coşkusal bir katharsis’e ulaşacaktı. Artaud, bunu sahnede gerçekleştirmek için, tüm tiyatro uygulamasına başvurmuş; gövdenin diline, ses, ışık ve hareketin koreografisine önem vermiş; sahnede düzentanımaz kendiliğindenci bir yaşamsallık yaratmaya yönelmiştir.
Artaud’nun yazarlık bakımından saçma tiyatrosu (Genet, Ionesco, Audiberti, Schehade, Adamov, Beckett, Tardieu, Vian, Vauthier), sahneye koyuculuk bakımından da Barrault, Blin, Vilar ve Brook gibi yönetmenler ile Living Theatre gibi avangart denemeci tiyatrolar üstünde etkisi olmuştur.
Oyunları
*L’ombilic des limbes: Ventre brule, La mére folle, Le jet de sang (1925, Yanık Karın, Kan Fışkırması: Koyunların Omurgası)
*La coquille et le clergyman (senaryo, 1927, Deniz Kabuğu ve Mollalık)
*Le pierre philosophale, (sözlü pantomim, 1933, Tılsımlı Taş)
*Atrée Thyeste (Seneca’dan uyarlama, 1934, Atrée ve Thyeste)
Kitapları
*Tiyatro ve İkizi
*Tanrı Yargısının İşini Bitirmek İçin
*Yaşayan Mumya
*Suç Ortakları ve İşkenceler
*Toplumun İntihar Ettirdiği Van Gogh (Van Gogh/Le Suicidé de la Société)
*Heliogabalos Taşlı Anarşist (Héliogabale ou l'Anarchiste couronné)
Fransız oyun yazarı ve şair; avangart tiyatronun kuramcısı. 1920’de Paris’e geldi, ünlü yönetmen Dullin’in yanında öğrenim gördü, Lugne-Poe ve Jouvet gibi yönetmenlerin yanında oyunculuk ve sahneye koyuculuk yaptı; A. Breton, R.Vitrac ve L. Aragon’la birlikte, gerçeküstücülük hareketini başlattı, Révolution Surréaliste ve Nouvelle Revue Française’de yazdı, ancak 1927’de gerçeküstücülerden bağlarını kopardı; 1928’de Vitrac’la birlikteyi kendi yazdığı La Mére folle (Çılgın Anne) oyunuyla açtı; 1930’ların sessiz filmlerinde oynadı, 1936-37’de Meksika ve İrlanda’ya geziler yaptı, sinir çöküntüleri yüzünden 1943’e kadar çeşitli psikiyatri kliniklerinde yattı.
Artaud, ilki 1932, ikincisi ise 1933’te olmak üzere, iki kez, “vahşet tiyatrosu” bildirileri yayınlamış (Le manifest du théatre de la cruauté) bu tiyatro anlayışıyla ilgili görüşlerini Le théâtre et son double (1938, Tiyatro ve İkizi) adlı kuramsal kitabında dile getirmiştir. Bu görüşlerini gerçekleştirmeye kalktığı tek oyunu, Shelley ile Stendhal’in yapıtlarına dayanan Les Cenci (1935, Cenci) olmuştur.
Artaud’nun kuram ve sahne çalışmaları, topluma ve akıl düzenine başkaldırısını yansıtır. Tiyatroda toplumu iyileştirebilecek metafizik ve toplumsal bir güç gören Artaud, bu yolda, tiyatroyu yine eskiden olduğu gibi, insanlar için yaşamsal bir zorunluluk haline döndürmeye çalışmıştır. Bunun için de önce, en çok etkilendiği Jarry’nin tiyatroda bütün kalıpları yıkma düşüncesinden yola çıkarak, tiyatroyu her türlü yüzeysellikten, yapmacılıktan kurtarmak, tiyatronun varlıksal kökenlerine; gerçekliğin dirimsel özüne, yani insan coşkularına, bu coşkuların temelinde yatan insanın gizemsi, ilkel ve vahşi kimliğine, insanın kendini ruhsal olarak gerçekleştirme güdüsüne inmek istemiştir. Bunun için de geleneksel dili yıkmak, dile düş değerini yüklemek, dilde kişinin bilinçaltı ilkel gerçek kimliğini vermek gerekiyordu; ancak böylelikle salt tiyatroya ulaşılabilecek, oyuncu ile izleyici (sanat ile yaşam) arasındaki ayrım ortadan kalkacak, insanın gerçek kimliğiyle yüzyüze gelinerek yaşanacaktı. Böylelikle, insan, kendi toplumsal varoluşunun tüm yanıltıcılıklarından arınacak, coşkusal bir katharsis’e ulaşacaktı. Artaud, bunu sahnede gerçekleştirmek için, tüm tiyatro uygulamasına başvurmuş; gövdenin diline, ses, ışık ve hareketin koreografisine önem vermiş; sahnede düzentanımaz kendiliğindenci bir yaşamsallık yaratmaya yönelmiştir.
Artaud’nun yazarlık bakımından saçma tiyatrosu (Genet, Ionesco, Audiberti, Schehade, Adamov, Beckett, Tardieu, Vian, Vauthier), sahneye koyuculuk bakımından da Barrault, Blin, Vilar ve Brook gibi yönetmenler ile Living Theatre gibi avangart denemeci tiyatrolar üstünde etkisi olmuştur.
Oyunları
*L’ombilic des limbes: Ventre brule, La mére folle, Le jet de sang (1925, Yanık Karın, Kan Fışkırması: Koyunların Omurgası)
*La coquille et le clergyman (senaryo, 1927, Deniz Kabuğu ve Mollalık)
*Le pierre philosophale, (sözlü pantomim, 1933, Tılsımlı Taş)
*Atrée Thyeste (Seneca’dan uyarlama, 1934, Atrée ve Thyeste)
Kitapları
*Tiyatro ve İkizi
*Tanrı Yargısının İşini Bitirmek İçin
*Yaşayan Mumya
*Suç Ortakları ve İşkenceler
*Toplumun İntihar Ettirdiği Van Gogh (Van Gogh/Le Suicidé de la Société)
*Heliogabalos Taşlı Anarşist (Héliogabale ou l'Anarchiste couronné)
