Türk Düzyazısının Türleri

Türk Düzyazısının Türleri
1. Sade Düzyazı

Halkın konuşma diliyle yazılmış, sanat oyunlarına ve süslü ifadelere yer vermeyen,kolay anlaşılan düzyazıdır. Geniş halk kitlelerine değişik konularda bilgi vermeyiamaçlayan Kur'an tercüme ve tefsirleri, hadis kitapları, evliyaların kerametlerineyer veren menakıpnameler, ilmihâl, vaaz kitapları, tasavvufî eserler, halkhikâyeleri, anonim Osmanlı tarihleri genellikle bu düzyazı türüyle kaleme alınmış-lardır.Tanzimattan sonra batıdan yeni türlerin girmesiyle birlikte de kimi roman vehikâyeler, tiyatrolar, eleştiri, deneme, gazete ve dergi yazıları da sade düzyazıylayazılmıştır.

2. Sanatlı Düzyazı (Süslü Nesir-İnşa)

Türkler, özellikle X. yüzyıldan itibaren kitleler hâlinde ve devlet olarak İslâmiyetibenimsemelerinden itibaren, İslâm medeniyeti etkisinde yeni bir kültür ve edebiyatgeliştirmeye başladılar. Bu edebiyat ağırlık olarak XIX. yüzyıla kadar devam etmiş-tir. İşte bu süre içerisinde aydın kesimin ortaya koyduğu edebiyata Divan edebiyatıdiyoruz. Divan edebiyatı bir anlamda şiir demek ise de düzyazı (nesir) türünde deeserler verilmiştir. İşte Divan edebiyatındaki güzel yazma amacını taşıyan bu türesüslü nesirya dainşa, bu metinleri yazanlara münşive bu metinlerden oluşmuşeser-lere de münşeât denmektedir. Tanzimattan sonra okullarda okutulan yazı -kom-pozisyon derslerine de inşa adı verilmiştir.

İnşa adı verilen Divan düzyazılarının dili genellikle Arapça ve Farsça sözcük vetamlamalarla dolu, secili, cümleler uzun ve sanatlıdır. Bu nesir türüyle yazılmışme-tinleri belli bir kültür ve eğitim düzeyine erişmiş olan kesim anlayabilir.

3. Orta Düzyazı

Süslü nesir ile sade düzyazı arasında yer alan bir düzyazı türüdür. Hem halkın ko-nuşma dilinden farklı bir kültür diline sahiptir, hem de süslü nesrin sanatlıüslûbundan uzaktır. Doğrudan doğruya anlatılmak istenen meram ortaya konma-ya çalışılır. Birçok dinî, ahlâkî, siyasî, coğrafî, tarihî eserler, biyografiler genellikle budüzyazı türüyle yazılmıştır.