Anasayfa
Çocukların Yaşlara Göre Okuma Eğilimleri
Gelişim basamaklarına göre çocukların okuma gereksinimleri nasıl karşılanmalıdır? Ana-baba, öğretmen olarak çocuğa önerilecek, armağan edilecek bir kitabın seçiminin doğru yapılmasıiçin çocuğun okuma alışkanlığının, gelişim düzeyinin ve o gelişim düzeyinde okunacak kitapların bilinmesi gerekmektedir. Yörükoğlu (1997), psikiyatrist gözüyle bu konuda şu açıklamaları yapmaktadır:
"Okul öncesi yıllarda bol resimli, çizgili, çocuklara okunmak amacıyla düzenlenmiş, az yazılı kitaplar ilgi çeker. Boyama kitaplarının çocuklardaki yaratıcılığı körelttiği belirtilmektedir. Resimler hayal gücünü artırır. İyi kitaplar çocuğu somut düşünmek biçiminden soyut düşünmeye doğru götüren araçlardır. Soyut sözleri, resimlenmiş olarak algılamak kavramların yerleşmesine yardım eder. İlkokul çağında resimli dergilerin, Tom Miks, Teksas gibi zararlısayılan yayınların çekiciliği boşuna değildir. bu tür kitaplar resme öncelik tanırlar. Dil-
leri yalın ve sürükleyicidir. Güldürüye ve serüvene bol yer verilmiştir. Öykünün sonunda iyiler hep kötüleri alt ederler. Bu tür yayınlarıyasaklamak sorunu çözmez. Onlarla yarışacak nitelikte kitaplar basmak va yaymak gerekir. Kuşkusuz bu tür yayınlar içinde saldırganlığa, korku ve yıldırıya (dehşete) çok yer verenleri eve sokmamak iyi olur. Bu tür yayınların olumsuz etkileri yanında daha önemli sakıncalarıda vardır. Belli bir dönemde çocuğa çekici ve kolay gelen bu yayınlar, ek okuma aracı olarak kalırsa gelişmeye katkı yapmaz. Çocuk belli bir düzeyde yukarı gidemez. Yetişkin çağında fotoroman okuyucu olup çıkar!
İlkokul yıllarındaki serüvenlere, yiğitlik öykülerine ve gizi bulunan öykülerek eğilim artar.
Define Adası, Jules Verne'nin öyküleri türünden hem sürükleyici hem yazın değeri olan kitaplarla bu eğitim karşılanabilir.
İlkokuldan sonra çocuklarda soyut düşünce yeteneği hızlıbir gelişme gösterir. Ortaokul sıralarında okumaya düşkün çocuklar yetişkinlerin okuduğu bir çok romanı tat alarak okuyabilir. Bu çağlarda Türk ve dünya yazınından derlenecek bir seçmeler dizisi hazırlanabilir.
Unutmayalım ki çocuk klasikleri arasına giren pek çok başyapıt çocuklar için yazılmamıştır:
Robinson Kruzo, Guliver'in Gezileri, Define Adası, Tom Sawyer'in Serüvenleri, Don Kişot ve pek çok başka ünlü yapıt buna örnek verilebilir. Örneğin Aziz Nesin'in, Muzaffer İzgü'nun bütün öykülerini ilkokulun son yıllarından başlayarak çocuklar bayıla bayıla okumaktadırlar.
Çocuklar ana-babalarıyla birlikte okumaya başladıkları ve tadını aldıkları bir kitabı kendi başlarına bitirebilirler. Birlikte kitap okumak, okuma beğenisi kazandırmanın iyi bir yoludur. Ayrıca birlikte okunan ve tartışılan bir kitap çocukla ana-babayıbirbirine yaklaştırır."
Uzmanlar, çocukların okuma eğilimleri konusunda kesin olmamakla birlikte bazı saptamalar yapmışlardır. Bu konuda kesin yargılara varılamaz. Her çocuğa sunulacak reçete farklıdır. Her çocuğun kişiliği, aile ve sosyal çevresi değişiktir. Yine de çocuğun yaşına göre okuma eğilimini bilmek bir başlangıç sayılabilecek, büyüklere
yardımcı olabilecektir. Bunun için çocuğun yaşına göre hangi konulara ilgi duyduğu, neye meraklı olduğu Tablo 12.1'de gösterilmiştir. Tablo incelenirse Yörükoğlu'nun görüşlerini destekler nitelikte olduğu görülür.
Gelişim basamaklarına göre çocukların okuma gereksinimleri nasıl karşılanmalıdır? Ana-baba, öğretmen olarak çocuğa önerilecek, armağan edilecek bir kitabın seçiminin doğru yapılmasıiçin çocuğun okuma alışkanlığının, gelişim düzeyinin ve o gelişim düzeyinde okunacak kitapların bilinmesi gerekmektedir. Yörükoğlu (1997), psikiyatrist gözüyle bu konuda şu açıklamaları yapmaktadır:
"Okul öncesi yıllarda bol resimli, çizgili, çocuklara okunmak amacıyla düzenlenmiş, az yazılı kitaplar ilgi çeker. Boyama kitaplarının çocuklardaki yaratıcılığı körelttiği belirtilmektedir. Resimler hayal gücünü artırır. İyi kitaplar çocuğu somut düşünmek biçiminden soyut düşünmeye doğru götüren araçlardır. Soyut sözleri, resimlenmiş olarak algılamak kavramların yerleşmesine yardım eder. İlkokul çağında resimli dergilerin, Tom Miks, Teksas gibi zararlısayılan yayınların çekiciliği boşuna değildir. bu tür kitaplar resme öncelik tanırlar. Dil-
leri yalın ve sürükleyicidir. Güldürüye ve serüvene bol yer verilmiştir. Öykünün sonunda iyiler hep kötüleri alt ederler. Bu tür yayınlarıyasaklamak sorunu çözmez. Onlarla yarışacak nitelikte kitaplar basmak va yaymak gerekir. Kuşkusuz bu tür yayınlar içinde saldırganlığa, korku ve yıldırıya (dehşete) çok yer verenleri eve sokmamak iyi olur. Bu tür yayınların olumsuz etkileri yanında daha önemli sakıncalarıda vardır. Belli bir dönemde çocuğa çekici ve kolay gelen bu yayınlar, ek okuma aracı olarak kalırsa gelişmeye katkı yapmaz. Çocuk belli bir düzeyde yukarı gidemez. Yetişkin çağında fotoroman okuyucu olup çıkar!
İlkokul yıllarındaki serüvenlere, yiğitlik öykülerine ve gizi bulunan öykülerek eğilim artar.
Define Adası, Jules Verne'nin öyküleri türünden hem sürükleyici hem yazın değeri olan kitaplarla bu eğitim karşılanabilir.
İlkokuldan sonra çocuklarda soyut düşünce yeteneği hızlıbir gelişme gösterir. Ortaokul sıralarında okumaya düşkün çocuklar yetişkinlerin okuduğu bir çok romanı tat alarak okuyabilir. Bu çağlarda Türk ve dünya yazınından derlenecek bir seçmeler dizisi hazırlanabilir.
Unutmayalım ki çocuk klasikleri arasına giren pek çok başyapıt çocuklar için yazılmamıştır:
Robinson Kruzo, Guliver'in Gezileri, Define Adası, Tom Sawyer'in Serüvenleri, Don Kişot ve pek çok başka ünlü yapıt buna örnek verilebilir. Örneğin Aziz Nesin'in, Muzaffer İzgü'nun bütün öykülerini ilkokulun son yıllarından başlayarak çocuklar bayıla bayıla okumaktadırlar.
Çocuklar ana-babalarıyla birlikte okumaya başladıkları ve tadını aldıkları bir kitabı kendi başlarına bitirebilirler. Birlikte kitap okumak, okuma beğenisi kazandırmanın iyi bir yoludur. Ayrıca birlikte okunan ve tartışılan bir kitap çocukla ana-babayıbirbirine yaklaştırır."
Uzmanlar, çocukların okuma eğilimleri konusunda kesin olmamakla birlikte bazı saptamalar yapmışlardır. Bu konuda kesin yargılara varılamaz. Her çocuğa sunulacak reçete farklıdır. Her çocuğun kişiliği, aile ve sosyal çevresi değişiktir. Yine de çocuğun yaşına göre okuma eğilimini bilmek bir başlangıç sayılabilecek, büyüklere
yardımcı olabilecektir. Bunun için çocuğun yaşına göre hangi konulara ilgi duyduğu, neye meraklı olduğu Tablo 12.1'de gösterilmiştir. Tablo incelenirse Yörükoğlu'nun görüşlerini destekler nitelikte olduğu görülür.
